گفت وگو با اكبر اكسیر
پشت جلدهایی كه آدم را به گریه می اندازد!
به گزارش کارکادو اکبر اکسیر ضمن اشاره به قیمت کتاب می گوید پشت جلد بعضی از کتاب ها را که دیدم به گریه افتادم، آن چه مرا به گریه می اندازد، قیمت پشت جلد کتاب است، نه خود کتاب!
این شاعر و طنزپرداز متولد سال ۱۳۳۲ در آستارا که مجموعه شعرهای «در سوگ سپیداران»، «بفرمایید بنشینید صندلی عزیز»، «زنبورهای عسل دیابت گرفته اند»، «پسته لال سکوت دندان شکن است»، «ملخ های حاصلخیز»، «ما کو تا اونا شیم» و «مارمولک های هاچ بک» را در کارنامه ادبی خود دارد، در گفتگو با ایسنا درباره کتاب هایی که خوانده، مطالبی را گاه به طنز و گاه به جد بیان کرد.
مشروح این گفتگو در ادامه می آید:
آخرین کتابی که مطالعه کرده اید، کدام کتاب بوده است؟
برخی از دوستان به من گفتند در عید کتاب هدیه بدهید، من گفتم توراخدا تعطیلی عید را با کتاب خراب نکنید. اگر من بخواهم جدی بگویم، بحث کلیشه ای می شود. اجازه دهید بگوییم در این ایام کرونایی که مردم به خانه نشینی عادت کرده اند باید این فرهنگ جا بیفتد که مردان، بخصوص هنرمندان، نویسندگان و شاعران در خانه بنشینند و به همسر خود کمک کنند. زنان هنرمندان بخصوص شاعران و نویسندگان از مظلوم ترین قشر جامعه ما هستند چونکه با یک مجسمه سروکار دارند. هیکلی که می آید غذایش را می خورد و بعد باز می رود مانند تکه گوشت در اتاق خود می افتد به بنویس و بنویس. زمانی هم که بیکار می شود کتابی برمی دارد و می خواند و گاه سه کتاب را با هم می خواند. من در یک سال قبل هیچ کتابی نخوانده ام و در خانه یا ظرف شسته ام یا به پیاده روری رفته ام یا در کار خانه کمک کرده ام، به خصوص در خانه تکانی سال جاری، واقعا زحمت کشیدم و خانه دسته گلی تحویل ملیحه خانم دادم.
به شاعران می گویم نعمت کرونا را دست کم نگیرند و شما که خانه نشین شده اید و در حصر خانگی همراه با خانواده هستید این نعمت را از دست نداده و شکرگزار باشید. به نظرم می رسد حتی مأموران حق تیر داشته باشند تا کسانی را که به سفر یا شب نشینی می روند با گلوله و یا نشد با نارنجک متلاشی کنند تا چشم همه بترسد و در خانه های شان بست بنشینند و بدانند لذت پدربزرگ بودن بودن، لذت در کنار خانواده بودن، لذت خواهر و برادر داشتن و لذت عمو و دایی بودن چیست و این فرصت را با کتاب خواندن حرام نکنند. کتاب هم وقتی دارد، نوشتن هم وقتی دارد. من این ها را تجربه کرده و دیده ام، در کنار ملیحه خانم بیشتر از ۵۰ سال خوانده و نوشته ام و حالا در آستانه ۶۸ سالگی خود نمی خواهم این کار را بکنم. دوستان به بهانه این که اهل قلم هستند، و باید به کافه بروند و پز زمان آل احمد و شاملو را بدهند، غرق در دود قلیان می شوند که چه بشود؟ بنشینید در خانه های تان و حداکثر برنامه کتاب باز سروش صحت را ببینید چونکه ظرفیت کتاب نخوانی شما را پر می کند.
گاه برخی با خود می گویند برویم با فلان شاعر و یا نویسنده عکس یادگاری بگیریم، در حالیکه او آدمی نیست که تصور می کنند، چونکه این نویسنده و شاعر زندگی نکرده و فقط شبانه روز از ذهنش کار کشیده و مانند زنبور عسل فقط عسل تولید کرده که به درد دیگران می خورد و خودش مانند زنبور است و نیش دارد.
مطالعه کتاب خوب است اما ماندن در کنار همسر و بودن در کنار خانواده، دورهمی با خانواده در عصر کرونا، نه دورهمی در کنار فامیل، می تواند بهترین مطالعه اجتماع باشد. یکی از دوستان من قسم می خورد زمانی که وارد خانه می شدم، بچه ها می گفتند مامان مامان عمو دارد می آید. چون ندیده بودند. شبانه روز در کافه ها و برنامه ادبی و شبهای شعر مشغول بودم و نمی فهمیدم زندگی یعنی چه؟
در تعطیلات جز برخی مجلات ادبی و چند کتاب شعری که شاعران جوان برایم فرستاده بودند، می توانم بگویم کار عمده ای نکرده ام. کار من بررسی شعر جوان است و تا آخرین لحظه سال ۱۳۹۹، به خواندن این کتاب ها و نوشتن درباره شان مشغول بودم. اگر بخواهم از این شاعران نام ببرم، امکان دارد کسی از قلم بیفتد، بعد از نام بردن کتاب ها معذورم.
کتاب کلاسیک یا معروفی هست که نخوانده باشید؟
بله بسیاری از کتاب ها هستند. کتاب ها آن قدر زیاد است که واقعا نتوانسته ام بخوانم. من مدتی مرخصی گرفتم و کتاب هایی را که با ترجمه ذبیح الله منصوری بود، خواندم، چونکه این کتاب ها از کتاب های شیرین و جذابی بودند که بسیاری از فارسی زبانان را کتابخوان کردند. اما زمانی که در مجامع روشنفکری نام ذبیح الله منصوری را بیاورید مسخره تان می کنند یا رمان های آشپزخانه ای از نوع کتاب های فهیمه رحیمی که به عمد و تمسخر این نام را بر آنها گذاشته اند، بهترین پایه برای مطالعه است، کسی نباید مطالعه این نوع کتاب ها را مسخره کند. به نظرم هر کتابی به یک مرتبه خواندنش می ارزد. بعضی از شاعران می گویند من کتاب شعر نمی خوانم چونکه از تواتر و تداخل سوژه می ترسم. خواندن کتاب برای این نیست که شما مبحث دیگری را اقتباس کنید، خواندن کتاب شعر فقط به این خاطر است که گفته های دیگران تکرار نشود، کسی که بداند فروغ فرخزاد گفته «دست هایم را در باغچه خواهم کاشت»، هیچگاه تکرار نمی کند که «انگشتم را بر گودی خاک فرو خواهم برد». این ها تکرار است. هر مطالعه ای خوب است برای درس گرفتن و راه های رفته را دیدن.
کتابی هست که از خواندنش پشیمان شده و نصفه رها کرده باشید؟
من هم همینطور بودم و شما هم همینطور هستید. همه ما کتاب های درسی را نخوانده رها کرده ایم. دوران مدرسه پر بود از تقلب و شیرین ترین کار پرداختن به نوع جدیدی از تقلب بود. در جوانی تمام کتاب های درسی را نخوانده رها کردیم. من اهل رمان نیستم و در حوصله ام نیست که از ابتدا تا آخر بخوانم. اما مجموعه شعرهایی را برای نوشتن نقد به صورت دقیق می خوانم و چون زمان حقیقت گویی نیست به طنز نظرم را می گویم. شاعری به من گفت آقای اکسیر شعر من چطور بود؟ گفتم حرف نداشت. او خیال می کند که خیلی خوب است در حالیکه من می گویم حرفی برای گفتن نداشت.
چه کتابی را دوست داشتید که شما آنرا می نوشتید و نام شما پای آن بود؟
تاکنون بدون راهنما بزرگ شده ام و شعر فرانو هم کوشش ۵۰ ساله خودم بوده است. آرزو داشتم به شعری عینی، کوتاه و طنزآمیز برسم و به قول مولوی هرچه می خواهد دل تنگم بگویم. من هیچ وقت آروز نداشتم که شاملو بشوم یا شعر نیما برای من بود یا شعر فروغ و نصرت. من فقط خواستم به شعری برسم که دلخواه خودم است.
همه ما گاه کتاب هایی داریم که در کتابخانه های مان در نوبت خوانده شدن هستند، کدام کتاب ها در کتابخانه شما چنین وضعیتی دارند؟
کتابخانه ام در کنار میزم است و من این سوال را بارها از خودم کرده ام، حتی در زمان خانه تکانی به ملیحه گفتم من این همه کتاب در این جا دارم که برخی را باز هم نکرده ام. پایین کتابخانه ام دو ردیف کتاب های مرجع هستند و هر وقت دلم بخواهد یا مورد نیاز باشد، سراغ فرهنگ برهان قاطع یا فرهنگ جهانگیری می روم یا اگر بخواهم مثلی از «امثال و حکم» بیرون بکشم، سراغش می روم. اغلب کتاب های مرجع سالی یک مرتبه هم باز نمی شوند. یک سری از کتاب ها هم هستند که تقدیم شده اند مثلا «رازهای کشف سبزیجات»، این کتاب به چه درد من می خورد؟ یک سری کتاب ها هم هستند که جوانی ام را با آنها گذرانده ام و در ردیف بالا مانده اند که نه چشمم سوی دیدن شان را دارد و نه دستم می رسد. به نظرم ما بسیاری از کتاب ها را زندانی می نماییم و پز داشتن شان را به فامیل می دهیم، کاش آنها را زندانی نکنیم و به کتابخانه ها بدهیم. از تریبون شما اعلام می کنم کتاب ها را زندانی نکنیم، کتابخانه های عمومی فراخوانی بدهند و ما این کتاب ها را تقدیم نماییم. من کتابی داشتم که به من تقدیم شده و به دردم نمی خورد، و من هم آنرا به کتابخانه عمومی آستارا هدیه کردم تا شاید یک دانشجوی عربی بخواهد از آن استفاده نماید. شاید حدود ۵۰۰ کتاب داشته باشم که ۲۵۰ تایش به دردم نخورد و کاری به آنها نداشته باشم، پس چه خوب است که آنها را به کتابخانه های شهرستان ها و روستاها اهدا کنم.
دوست دارید کتاب هایی را بخوانید که شما را به لحاظ احساسی درگیر کند یا به لحاظ فکری؟
این سوال در هر سن و سالی یک جواب دارد. آن هایی که تازه آغاز کرده اند می توانند یک جواب بدهند و آن هایی که در حال شکل گیری هستند جواب دیگری و ما که تقویم عمرمان را پر کرده ایم و به آستانه هفتادسالگی رسیده ایم جواب دیگری. من بیشتر کتاب هایی را می خوانم که مانند رعد و برق نامش می آید و تم اجتماعی دارد و درباره مسائل اجتماعی صحبت می کند اما احساسی نه، حتی امکان دارد رمان خوبی باشد. جدیدا نوشته های مستشرقین و جهان گردان برایم جالب است. به تازگی کتابی به دستم رسید از انتشارات ایلیای گیلان که سفرنامه ای بود به سواحل خزر. دیدم حدود ۱۸۰ سال قبل، آقایی به نام ویلیام ریچارد هولمز به سواحل دریای خزر آمده و شبنم حجتی هم آنرا ترجمه کرده است. توصیفی که از سواحل دریای خزر دارد، به رویایی که من از آستارا داشتم، نزدیک است. همیشه دنبال کتابی بودم که ببینم سرگذشت شهر من از کجا آمده و مردم آستارا چه لباس هایی داشتند، چطور بودند، این کتاب را خواندم و خوشم آمد. زمان هایی با کتاب نصرت رحمانی و فروغ فرخزاد خوشحال می شدم، رسیده بودم به سهراب سپهری و بال درآورده بودم، اما دیگر این ها خوشحالم نمی کند، هم اکنون سفرنامه نویسی ها برایم جذاب است.
کتابی که احساسات شما را بیشتر از بقیه برانگیخته، کدام کتاب بوده است؟
اغلب شعرهایی که من را خندانده، کتاب های خودم بوده است. شعرها را خواندم و ملیحه خندید و من از خنده او خنده ام گرفت. اما خواندن کتاب هایی بر من تأثیرات عمیق داشته که از مادر صحبت می کند، از پریشانی مردم در جنگ جهانی می گوید، از مشکلات مردم کوچه و بازار و از فقری که دارند حرف می زند و به زجری که مردم حاشیه نشین دارند، اشاره می کند. همینطور زندگی نامه رزمندگان و جانبازان شیمیایی. اما کتابی که بخوانم و به گریه ام بیندازد، کتاب هایی بوده که پشت جلدشان را دیده ام، برای ۸۰ صفحه ۴۵ هزار تومان قیمت گذاشته بودند، در واقع قیمت پشت جلد کتاب ها من را به گریه انداخته است.
منبع: karkado.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب