یادداشت میهمان،
آیت الله علوی قزوینی مرد مردمی و دینمدار آزاده
به گزارش کارکادو قزوین محمدعلی حضرتی، شاعر، نویسنده و پژوهشگر قزوینی در یادداشتی که به مناسبت درگذشت آیت الله حاج سید علی اصغر علوی قزوینی نوشته و آنرا در اختیار ایسنا قرار داده، آورده است: قیام کرد، سلامی به عشق داد و گذشت/ تمام زندگی اش مثل یک تشهّد بود/ گشوده داشت به بوی نوازشِ این شهر/ دلی که سبزترین سفرهٔ تفقّد بود...
آیت الله حاج سید علی اصغر علوی قزوینی آخرین رکن باقی مانده از هیئت علمیهٔ قزوین، مقارن ظهر ۲۴ خرداد ۱۴۰۰ خورشیدی برابر با سوم ذی القعده ۱۴۴۲ قمری چشم از جهان فروبست و شاهباز سدره نشین روحش از نشیمن خاکدان این جهان رهایی یافت و به ضیافت جاودانی اجداد طاهرینش در ملکوت اعلی پیوست.
خاندان او همگی عالمان دین بودند و به زهد و تقوی و تواضع در بین همگنان شناخته می شدند. پدرش مرحوم آیت الله العظمی حاج سید محمدباقر علوی قزوینی (۱۲۳۱- ۱۳۶۴ ق) بود که از دانش آموختگان برجستهٔ حوزهٔ علمیه نجف به شمار می آمد و جزو خواص شاگردان سید محمدکاظم یزدی صاحب عروه و آخوند ملامحمدکاظم خراسانی صاحب کفایه (رهبر فکری و معنوی جنبش مشروطیت ایران) محسوب می شد. وی بعد از بازگشت از نجف اشرف در قزوین، سیادت و مرجعیت علمی داشت و شاگردان فراوانی تربیت کرد. معظم له با دعوت مرحوم آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی به قم مهاجرت کرد و بعد از وفات آن مرجع مؤسس بر پیکر وی نماز گزارد که از جایگاه ممتاز او در میان بزرگان قم نشان دارد. مرحوم حاج سید محمدباقر علوی قزوینی در کنار آیات عظام محمدتقی خوانساری، سید صدرالدین صدر و حجت کوه کمره ای از مراجع نامبردار قم بود و حوزهٔ درسی معتبری در مسجد عشقعلی واقع در بالاسر حضرت معصومه سلام الله علیها داشت و عالمان دینی بسیاری در مکتب او بالیدند و پرورده شدند.
زنده یاد سید علی اصغر علوی در سال ۱۳۰۶ خورشیدی به دنیا آمد و در دامن مادری با تقوی و پرهیزگار و تحت تعلیم و تربیت والد ماجدش پرورش یافت و دانش های مقدماتی زبان و ادبیات عرب، منطق و فقه و اصول را فرا گرفت و سطوح عالی و خارج فقه را نزد مدرسان و مراجع علمی آن روزگار بخصوص از محضر امام خمینی (ره) آموخت و تفسیر قرآن کریم و حکمت را به درس از علامه سید محمدحسین طباطبایی (ره) بهره مند شد.
وی در سال ۱۳۴۶ به قزوین بازگشت و منشاء خدمات اجتماعی و مذهبی فراوانی شد. عضویت در هیئت علمیهٔ قزوین که هر یک از آنان مفاخر دینی و سلوک اجتماعی و مردم داری در این شهر به شمار می آمدند از افتخارات اوست که تا سال ۱۳۶۰ تداوم یافت. آن مرحوم یک چندی در اعتراض به تندروی های مرسوم آن روزگار، عزلت و خانه نشینی اختیار کرد و بعد از وفات مرحوم آیت الله حاج سید عباس ابوترابی و همشیره زاده اش سردار آزادگان مرحوم حاج سید علی اکبر ابوترابی به اصرار مردم، امامت جماعت مسجد جامع عتیق را پذیرفت و با حفظ مواضعش، خدمات دینی و اجتماعی خویش را ادامه داد.
در این مجال کوتاه با نگاهی گذرا به چند خصوصیت برجسته آن عالم راستین، به قول بیهقی «لختی قلم را می گریانم» و آن خصوصیات را که در زمانه ما نایاب و دست نیافتی است یادآور می شوم:
ظلم ستیزی: مرحوم حاج سید علی اصغر علوی قزوینی با عمل به وصیت مولایش امیرالمؤمنین (ع) که فرمود: «کونا لِلظّالِم خصماً و لِلمَظلومِ عَونا» یار ستمدیده و دشمن ستمگر باشید (نهج البلاغه- نامه ۴۷) همواره خویش را در مبارزه با ظلم و بیداد می دید و نستوه و خستگی ناپذیر، نه تنها خود تن به ستم نمی داد بلکه با تمام وجود از اهل ظلم دوری می جست و با ستمگران سر ناسازگاری داشت. همراهی او با مبارزات مردمی ضد دیکتاتوری از امضای نامه ای به همراه هیئت علمیه قزوین در ۱۵ مهر ۱۳۴۱ و نقد حاکمیت در نادیده گرفتن حقوق ملت و نقص قانون اساسی شروع می شود و به گواهی اسناد ساواک ادامه می یابد و تا واپسین روزهای حیات پر برکتش به همان رهنمود نهج البلاغه پایبندی نشان داده است و از همگامی با ستم و قانون شکنی یکسویه حاکمان می پرهیزد.
وارستگی: آن مرحوم با پیروی از مکتب امیرالمؤمنین و سیدالشهدا علیهماالسلام، آزادگی و وارستگی از تعلقات دنیوی را نصب العین خود قرار داده بود. با آنکه وجوهات فراوانی توسط تجّار و اصناف به او می رسید زندگی اش در زهد محض می گذشت و ساده زیستی اش زبانزد خاص و عام بود. وی حتی به لباس و صورت روحانیت هم اعتنایی نداشت و زمانی که تشخیص داد باید از همه عناوین اجتماعی و حتی مذهبی کناره بجوید به اجتهاد و عقلش تکیه کرد و از همهٔ دار و ندارش گذشت تا حرمت دین محفوظ بماند و در عین حال اعتراضش را هم بیان کرده باشد.
مردم داری: شخصیت مردمی و آزاده اش، مرحوم علوی را یکی از تکیه گاه های مردم ساخته بود و اهالی قزوین خانه او را که هیچ وقت درِ آن به روی مردم بسته نشده پناهگاه خود می دانستند. به یاد دارم در روز عید غدیر سال ۱۳۸۲ مرحوم شهید مسعود امامی استاندار فقید و سختکوش قزوین که نگارنده توفیق مشاورت فرهنگی وی را داشت همچون همیشه به دیدار مرحوم علوی رفت، معظم له اظهار داشت: «آقای استاندار! عیدی من به شما این است که خویش را فقط بندهٔ خدا بدانید و خدمتگزار مردم باشید و از هیچ کس و ناکسی نهراسید.» خود هم چنین بود و پیوندی ناگسستنی با تودهٔ مردم داشت.
خدمات اجتماعی وی در کنار سایر اعضای هیئت علمیهٔ قزوین در حوادث طبیعی، بخصوص بروز زلزله و سیل های خانمان برانداز، دستگیری از مستمندان و درماندگان و رسیدگی مستمر به کارگران واحدهای صنعتی قزوین، نمونه اعلای عمل صالح است که هیچ وقت فراموش نخواهد شد و مصداقی آشکار از مردم داری و همنوایی با خلق خداست.
قانونمندی: شاید یکی از سرچشمه های آزادگی و کناره جویی مرحوم آیت الله علوی قزوینی از عرصه های اجتماعی، مشاهدهٔ قانون شکنی و نادیده گرفتن حقوق مسلّم مردم توسط بعضی از مسؤلان بود و پایبندی وی به قانون برای نظم اجتماع و تأمین رفاه مردم باعث مرزبندی او با مدّعیان به شمار می رفت. مرحوم علوی به واسطه رفاقت قدیم نگارنده با فرزند شهیدش زنده یاد سید احمد علوی و ارادت دیرین بنده به خاندان علوی و ابوترابی، لطف و مرحمتی بی حساب داشت. زمانی که مدیر میراث فرهنگی بودم و تنی چند از جوانان نورسیده بازار، مبادرت به ساخت بالکن، حفر زیرزمین و باریک کردن جرزها و دیوارهای حجره ها می کردند و با ممانعت همکارانم روبه رو می شدند به وساطت یکی از محترمین بازار، مرحوم علوی را به دفتر میراث فرهنگی آوردند تا به سفارش وی از پیگیری قضایی و تخریب مداخلات آنان در پوستهٔ بازار سنتی قزوین جلوگیری نمایند. وقتی بنده موازین قانونی، وضعیت فنی و لزوم حفظ بازار و امنیت عابران و کسبه را یادآور شدم وی با برافروختگی به آن فرد رو کرد و اظهار داشت: «از من می خواهید مانع اجرای قانون بشوم؟» و به بنده اظهار نمود: «شما مطابق قانون نگذارید بازار و باغستان سنتی قزوین را تخریب کنند و محکم بایستید حتی اگر در این دنیا برای شما و همکارانتان پاپوش و حرف و حدیث درست کنند ولی در نزد خدا حجّت داشته باشید و بگویید من در راه اجرای قانون این ملامت ها را شنیدم».
روشن بینی: در حدیثی از امام صادق (ع) آمده که: «العالِمُ بِزَمانِهِ لَم یَهتَجِمُ عَلَیه اللَّوابِس» کسی که زمانه اش و مقتضیات آنرا بشناسد ناپاکی ها بر وی چیره نمی شوند (میزان الحکمه، ج ۲-ص ۱۱۵۸). یکی از مهم ترین خصوصیت های مرحوم علوی روشن بینی و شناخت دقیق از جهان و جامعه بود که به دور از سنّت گرایی با تاکید بر خرد و اصول عقلی و دینی تصمیم می گرفت. در سال ۸۱ بعضی از اعضای نوجوان بسیج مسجد جامع عتیق و حجت الاسلام مهراندشت مانع ورود بانوان توریست و بخصوص گردشگر های خارجی به حیاط مسجد جامع می شدند و گاه این ممانعت به درگیری هایی با آنان و تورلیدرها می انجامید. بعضی از مؤمنین و نمازگزاران موجّه نسبتاً کهنسال مسجد جلسه ای را با حضور معترضین و اینجانب تشکیل دادند و از مرحوم علوی که در طاقی آقا سید عباس ابوترابی نماز می گزاردند درخواست نمودند نظر شرعی خویش را بیان کنند. برادر عزیزم آقای حاج سیدصادق سیاهپوش که آن هنگام عضو شورای شهر بود هم حضور داشت. پیش از آنکه بنده بخواهم توضیحی بدهم وی با تغیُّیر و تحکّم اظهار داشت: «این تحجّر را کنار بگذارید. باید در این مملکت گردشگری رونق بگیرد تا اشتغال ایجاد شود و اقتصاد کشور بگردد. کسی نباید در امور شخصیّهٔ مردم تفحصّ کند یا مانع ورود بندگان خدا به خانهٔ خدا بشود. در شهرهای دیگر مثل اصفهان و شیراز، مساجد تاریخی و اماکن مذهبی دارند مگر گردشگر ها نمی روند؟ چرا آبروی مردم قزوین را می برید؟» سپس به شواهدی از قرآن و حدیث استناد کرد که جای هیچ انکاری را باقی نگذاشت. سخن وی آنچنان سنجیده و محکم بود که من از هرگونه توضیحی صرف نظر کردم و در دلم به روشن بینی، واقع نگری، عقلانیت و در عین حال دینمداری معظم له آفرین گفتم.
افسوس که این گوهر پرارزش در گمنامی و عزلت از دست مردم رفت و قزوین باید با یکی دیگر از عالمان راستین دین و مردان جوهردار استوارش وداع گوید.
بزرگ بود، بزرگِ تواضعِ خود بود/ وجودش آینهٔ هر چه عشق می شد بود
کنار مردم این شهر می نشست، ولی/ مقیم خلوت و همسایهٔ تجرّد بود
منبع: كاركادو
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب