یك مدرس دانشگاه:
نگاه موزه ای به میراث فرهنگی خطرآفرین است
به گزارش کارکادو همدان دانشیار رشته طراحی شهری دانشگاه بوعلی سینا نگاه موزه ای به میراث فرهنگی را خطرآفرین دانست و مطرح کرد: این که بخواهیم تمام بناهایمان را حفظ و بعنوان محل بازدید استفاده نماییم اشتباه است.
دکتر حسن سجادزاده در نشست «ارزیابی عملکرد پنجمین دوره شورای اسلامی شهر همدان» که در دفتر ایسنا برگزار شد، بیان نمود: دو رویکرد مشخص نرم افزاری و سخت افزاری در ارتباط با بافت وجود دارد که همواره باید با هم دیده شوند و متأسفانه در کشور ما در چارچوب تجربیات قبل نگاه به بافت نگاه پروژه ای، مهندسی و کمی است و روی مسائل اجتماعی، آموزش و حساس کردن مردم نسبت به حفظ بافت کار نکرده ایم.
وی دامه داد: اگر در کشورهای توسعه یافته بافت های قدیمی از منزلت خاصی از لحاظ اجتماعی و اقتصادی برخوردار می باشند به دلیل دخالت مردم در آن است. مردم احتیاج به راهبری و هدایت دارند تا همه مسئولیت ها گردن مسؤلان اجرایی نیفتد، اگر مردم بدانند تخریب بافت قدیمی به منزله تخریب خاطرات و آینده شهر و هویتشان است خود به خود در این مسائل مشارکت می کنند.
وی با تاکید بر این که نگاه به بافت باید جامع و همه جانبه باشد، اضافه کرد: معیار ما در حوزه بازآفرینی این است که اگر ساکنان اصیل نسبت به آن منطقه احساس مسئولیت و تعلق کنند برنامه ها موفق بوده همینطور باید دغدغه مشارکت کنندگان، اهالی بافت و مردم همدان را در کنار این مسائل ببینیم و متأسفانه این مشکل در طرح های جامع شهری هم دیده می شود و علت به نتیجه نرسیدن آنها این است که کاربران اصلی را کنار می گذاریم و در اتاق ها جلساتی برگزار می نماییم و به نتیجه می رسیم.
سجادزاده مطرح کرد: در تصویب بافت مرکزی که معتقد بودیم نقشه ۱۳۳۵ ملاک عمل قرار گیرد، این چالش وجود دارد که بعضی معتقدند از این نقشه چیزی باقی نمانده اما مثلاً هم اکنون تپه هگمتانه هم از نظر بصری چیری ندارد اما علت نمی گردد آنرا زیرسوال ببریم، از طرفی خاطرات، حوادث و رویدادها بخشی از بافت و تاریخ است که یا مدفون شده یا وجود دارد و یا قابل احیاء است.
وی ضمن اشاره به این که در این عرصه باید بدون غرض و مسائل احساسی عمل نماییم، خاطرنشان کرد: یکی از چالش هایی که در کشور در حوزه بافت وجود دارد، فقدان برنامه جامع راهبردی است، مثلاً طرح ویژه یا طرح توسعه راهبردی بافت تاریخی مساله پیچیده ای نیست و اسنادش در تمام دنیا موجود است و می گوید برای مجموعه بافت تاریخی ضوابط و مقررات متفاوت می باشد، آنچه از نظر ما مهم می باشد نظام پهنه بندی قوانین و ضوابط است.
وی افزود: چالش هایی که هم اکنون وجود دارد به دلیل مصوباتی است که در طرح جامع بوجود آمده و حق و حقوقی برای ساکنان درنظر گرفته است، به عبارتی چون همه چیز را در طرح جامع دیده ایم بافت تاریخی، حاشیه، شمال یا جنوب شهر برایمان فرقی نکرده و بر حسب معبر ارتفاع دادیم و قانون بی پایه و اساس ۶۰، ۴۰ را در کل کشور حاکم کرده ایم و این مسائل حق و حقوقی را برای شهروندان بوجود آورده که اصلاح آنها برای مجموعه شورا، شهرداری و میراث فرهنگی دشوار می باشد.
سجادزاده بیان نمود: اولین کار که میتوان در این رابطه انجام داد، این است که یک طرح راهبردی بر اساس توسعه بافت تاریخی لحاظ نماییم کمااینکه در همه دنیا این کار شده است و تا زمانی که نظام پهنه بندی، قوانین، ضوابط و مقررات نداشته باشیم، این حاشیه ها وجود دارند.
به عقیده وی، مساله بعدی در این رابطه مدیریت یکپارچه است که در کشور و در همه حوزه ها از نبود آن رنج می بریم و درست است ضوابط و دستورالعمل هایی وجود دارد اما خیلی واضح و روشن نیست که جایگاه میراث فرهنگی، شهرداری و راه و شهرسازی مشخص باشد؛ مثلاً در بازار همدان هر سه دستگاه پروژه هایی را در دست کار دارند و معلوم نیست متولی اصلی کدام یک از آنها هستند و این موضوعی است که در بحث کلان مدیریتی هم با آن مواجه هستیم.
سجادزاده در ادامه با اشاره به اینکه در شهرداری و دوره پنجم شورا دغدغه هایی نسبت به دوره های قبل در حوزه میراث فرهنگی وجود داشت، اظهار داشت: سه رویکرد غالب در زمینه مباحث بافت وجود دارد که اگر هر سه را با هم ببینیم کمک زیادی می کند چونکه بافت از بافت بازار، محلات و عناصر دیگری که در بافت وجود دارد تشکیل شده است.
وی اظهار نمود: یکی از مسائلی که بافت های قدیمی را زنده کرده محله محوری است، کانسپت شهر ایرانی بر پایه محلات، زنده بوده و محله مخصوص شهر ایرانی است که خصوصیت های اجتماعی را در آن حس می نماییم و هویت اجتماعی دارد.
این مدرس دانشگاه ضمن اشاره به این که محله آقاجانی بیگ هیچ وقت مانند قبل نخواهد شد، اضافه کرد: ساکنان اصلی از این محله رفته اند و دیگر تعلقی نمانده و برگشتن هویت آن خیلی دشوار می باشد ازاین رو در درجه اول باید تلاش نماییم افرادی که در این محلات هستند را به ماندن در آنجا دلگرم نماییم.
به قول سجادزاده، محلات همدان بی نظیر هستند و اگر الگوی محله را در همدان حفظ نماییم یک توسعه اتفاق می افتد و باید بتوانیم افراد بومی را برای ماندن در محلات قدیمی تشویق نماییم.
وی با اشاره به اینکه بحث حمل و نقل عمومی در بافت بیداد می کند، تشریح کرد: متأسفانه هجمه هجوم ماشین ها در بافت تاریخی وحشتناک است ازاین رو رویکرد باید تغییر کند، منظور از پیاده مداری روحیه دادن به فضاست نه فقط کف سازی و عدم تردد ماشین، از سوی دیگر یک شبه نمی توان ماشین را از بافت قطع کرد ازاین رو علاوه بر محله محوری، حمل و نقل عمومی و پیاده مداری هم می تواند بعنوان راهبرد اساسی به بافت کمک نماید.
سجادزاده مطرح کرد: باید یک طرح جامع همراه حق انتقال توسعه را تدوین نماییم کمااینکه در دنیا هم این کار در مورد بافت تاریخی انجام شده است؛ بعنوان مثال هم اکنون افراد حق و حقوقی دارند و هر چقدر هم جلویش را بگیریم از دیوان عالی رأی می گیرد و ساخت وساز می کند و این مساله با رویکرد مشارکتی قابل حل است.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه ظلمی که نقشه پیراوش به بافت کرد هیچ مشاوری نکرد، اظهار داشت: این نقشه شش خیابان پیاده راه را پیشنهاد کرد و برای جبران آن ۱۸ متری را از کل مرکز محلات عبور داد ازاین رو وقتی حقیقت بافت را فقط در کالبد آن ببینیم از بین خواهد رفت.
وی تصریح کرد: تهیه طرح ساختاری راهبردی بافت، طرح جامع، حق انتقال توسعه، حمل و نقل مبتنی بر بافت از اولویت هایی است که باید به آنها توجه شود؛ مثلاً برای بافت یک مدل ترافیکی مشخص نداریم و در این عرصه بلاتکلیف هستیم همینطور مشاغل مزاحم یکی از مواردی است که بافت را اذیت می کند و به طرح جانمایی مشاغل مزاحم در حوزه شهری نیاز داریم.
به عقیده سجادزاده، شهر دیگر با طرح جامع اداره نمی گردد و طرح های جامع باید موضوعی و موضعی شوند؛ بعنوان نمونه به طرح های جامع سیما و منظر، پدافند، حمل و نقل، حق انتقال توسعه نیاز داریم و تا زمانی که این ها در کنار هم در لایه های مختلف تهیه نشود اتفاق خاصی نمی افتد.
این مدرس دانشگاه ضمن اشاره به این که هم اکنون شهرداری طرح CDS همدان را در دست تهیه دارد، اظهار نمود: نمی توان به این پروژه صددرصد امیدوار بود چونکه نگاهش هنوز نگاه پروژه ای به مبحث است.
ایشان در ادامه با اشاره به اینکه در بحث مرمت ابنیه همیشه نگاه دانه ای و جزیره ای داشته ایم، خاطرنشان کرد: اگر طرح کلی وجود داشته باشد احتیاج به طرح های جلسه ای نیست ازاین رو در این حوزه هم باید نگاه کلان داشته باشیم و بافت را بعنوان یک مجموعه کامل در نظر بگیریم.
سجادزاده به دو نوع مدیریت حکمروایی شهری و حکمرانی شهری اشاره نمود و اضافه کرد: سیستم حکومت ما از ابتدا حکمرانی بوده است و از بالا به پایین نگاه کرده ایم و چون بدنه اجتماع را کمتر دیدیم مشکلاتمان در حوزه شهری عدیده است و تا زمانی که در این عرصه ضابطه ای نگاه نماییم وضعیت همین است.
این مدرس دانشگاه ضمن اشاره به این که شهرداری همدان به شدت مخالف خارج شدن از رینگ اول شهر است، اظهار نمود: شهرداری همینطور نقشه سال ۱۳۳۵ را قبول ندارد چونکه درآمدهایش را از دست می دهد و دنبال درآمدهای پایدار هم نبوده است.
ایشان در ادامه نگاه موزه ای به میراث فرهنگی را خطرآفرین دانست و افزود: این که بخواهیم تمام بناهایمان را حفظ و بعنوان محل بازدید استفاده نماییم اشتباه است. بنا مانند آدم است و باید زندگی کند، بافت هم موجود زنده است و باید کارآفرین باشد و پویایی و زنده بودن اینها صرفا با قوانین درست نمی گردد.
سجادزاده افزود: متأسفانه در زمینه آموزش و حساسیت مردم کاری نکرده ایم مردم باید قانع شوند که زنده کردن بافت سود دارد، به نفعشان است و کار ماندگاری به حساب می آید و چون ۹۰ درصد ذهنمان روی ضوابط و قوانین و جلسات گذاشته شده مشکل بافت حل نشده است.
ایشان در ادامه مطرح کرد: همیشه در ارتباط با بافت یا نگاه تدافعی داریم یا نگاه تهاجمی؛ مثلاً برخی از روستاها را هدف گردشگری کردیم و زندگی عادی مردم را از آنها گرفتیم اگر بافت به مدیریت مردم و درآمد پایدار برسد حتما موفق می شود، مثل محله فهادان یزد که به خوبی جواب داد.
سجادزاده با تاکید بر این که درباره بافت به مردم الگو نداده ایم و اطلاعات و نمونه ای ندیده اند، اظهار داشت: همدان بالاترین تعداد کاروانسراها را در غرب کشور دارد اما چون الگویی برای آنها نداریم پتانسیل عالی درآمدزایی را از دست می دهیم.
به قول این مدرس دانشگاه، قصه و نگاه کالبدی به بافت تمام شدنی نیست و مقرر است در طرح ویژه، پروژه را موجود زنده ببینند و مردم، مشارکت، بودجه و قوانین در آن دیده شود.
وی با اشاره به اینکه محله جولان برایمان تجربه تلخی است، افزود: برای این محله هم بودجه تعیین شد و هم مشاور انتخاب کردند تا آنرا درست کنند اما هم اکنون قسمتی از جولان که برنامه ای برایش نداشتند، بهتر و ماندگارتر است و قسمتی که برایش هزینه شد از بین رفت.
سجادزاده ضمن اشاره به این که طرح تجمیع فاجعه ای در بافت ها به وجود آورد، بیان نمود: الحاق به زور روستاها به شهر هم سبب فراری شدن روستائیان شد و زندگی عادی شان از بین رفت ازاین رو به کارهای زیادی در این حوزه نیاز داریم؛ مثلاً تبدیل حمام محله حاجی به رستوران باآنکه معظلاتی به دنبال داشت اما محله نسبتاً سرزنده تر شد.
ایشان در ادامه خاطرنشان کرد: بناهای قدیمی بر خلاف بناهای امروزه به دلیل انعطاف پذیر بودن قابلیت تبدیل به هر نوع کاربری را دارد و ظرفیت بسیار زیادی در آنها نهفته است و فقط نیازمند یک نوع سیستم سازماندهی از بالا به پایین است.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه سندهای بالا دستی گرفتار اشکال است، اظهار داشت: از زمانی که شوراها شکل گرفت مشکلات سیستم مدیریتی بیشتر شد چون که نظام شورایی با واقعیتی که قرار بود باشد تعریف نشد.
سجادزاده ضمن اشاره به این که شورا به معنای مشورت گرفتن است و در نهایت خود شخص باید تصمیم بگیرد، اظهار نمود: درباره ارزیابی عملکرد شورا در خیلی از شهرها با چالش مواجه ایم چونکه تضارب آراء وجود دارد و متأسفانه مسائل سیاسی در همه موارد وارد شده است؛ مثلاً طرح جامع همدان در اتاق بسته استانداری تصویب گردید و نظر شورا در آن اعمال نشد ازاین رو مسائل سیاسی وارد مسائل شهرسازی شده است.
منبع: karkado.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب