مقام ها و مزارهایی به نام راس الحسین(ع)
کارکادو: مقام رأسُ الحُسَین، محل دفن یا نگهداری سر مبارک امام حسین(ع) است و بگفته علمای شیعه، سر مبارک امام حسین(ع) به بدن ایشان ملحق و در کربلا دفن شد.
بر مبنای روایات مختلف، سر مبارک امام حسین(ع) در شهرهای مدینه، نجف، کوفه، دمشق، رقًه، عسقلان و قاهره دفن شده است و بقعه هایی بعنوان مقام رأس الحسین(ع) در این شهرها وجود دارد.
مقصود از مقام راس الحسین(ع) مکان هایی است که سر امام در آنجا دفن شده و یا جاهایی است که سر امام، مدت کوتاهی در آنجا نگهداری و سپس با گذشت زمان تبدیل به زیارتگاه شده است.
بر مبنای روایات مشهور و علمای شیعه، سر امام حسین(ع) که در روز عاشورا از پیکر مبارکشان جدا شده بود، در روز اربعین به بدن ایشان ملحق گردید. این قول میان خیلی از مورخان و اندیشمندان شیعه و سنی مشترک است. علمای شیعه، همچون شیخ صدوق، سید مرتضی، فتال نیشابوری، ابن نما حلی، سید ابن طاووس، شیخ بهایی و علامه مجلسی این روایت را بیان کرده اند.
شیخ صدوق و بعد از او، فتال نیشابوری در اینباره می نویسند: « علی بن الحسین همراه زنان (از شام) خارج شد و سر حسین(ع) را به کربلا باز گرداند».
سید مرتضی در اینباره می گوید: «روایت کرده اند که سر امام حسین ضد السلام با پیکر در کربلا دفن شد».
ابن شهر آشوب پس از نقل سخن فوق از سید مرتضی، از قول شیخ طوسی نقل کرده است که به جهت ملحق شدن سر امام به بدن و دفن آن، زیارت اربعین سفارش شده است. ابن نما حلًی هم نگاشته است: «آن چه از روایات که بر آن میتوان اعتماد کرد، آن است که پس از آن که سر امام در شهرها گردانیده شد، به بدن بازگردانده و با پیکر دفن گردید».
سید ابن طاووس نوشته است: «اما سر حسین ضد السلام، روایت شده که سر برگردانده شد و در کربلا دفن شد».
مجلسی، یکی از علًت های زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین را پیوستن سرها به اجساد توسط امام سجاد(ع) بیان کرده است.
وی در جای دیگر پس از نقل اقوال دیگر در اینباره می نویسد: «مشهور بین علمای امامیه آن است که سر امام، همراه بدن دفن شده است».
برپایه بعضی از روایات، سر امام حسین(ع) در نجف و در کنار مرقد امام علی(ع) دفن شده است.
علامه مجلسی ضمن اشاره به این روایات، می گوید: «از اخبار گذشته روشن می شود که سر امام حسین(ع) و پیکر آدم(ع)، نوح(ع)، هود(ع) و صالح(ع) کنار مرقد امام علی(ع) دفن هستند. ازاین رو شایسته است که بعد از زیارت امام علی(ع)، همه آنها زیارت شوند.»
در مسجد حنانه مکانی به نام موضع رأس الحسین معروف است. گفته شده به هنگام انتقال سرهای شهیدان کربلا به کوفه، سر امام حسین در این مکان بر زمین گذاشته شده است. بنا بر نقلی، امام صادق (ع) این مکان را زیارت کرده است.
بعضی از منابع اهل سنت گزارش کرده اند هنگامی که یزید اسرا را راهی مدینه کرد، سر امام حسین ( ع ) را نزد عمرو بن سعید بن عاص کارگزارش در مدینه فرستاد. عمرو هم آنرا کفن کرد و در بقیع و به نقل این منابع در کنار قبر مادرش فاطمه (س)، دفن نمود.
برخی نوشته اند سر را نزد بنی هاشم فرستادند و آنان بعد از غسل، کفن و نماز در بقیع دفن کردند.
سبط بن جوزی در گزارشی گفته است عمرو بن حریث مخزومی سر امام را از ابن زیاد گرفت و آنرا بعد از شستشو و کفن کردن، در خانه خود در کوفه که به «دار الخَزّ» معروف بود، دفن کرد.
سبط بن جوزی نقل می کند یزید، سر امام حسین(ع) را برای خاندان ابی معیط به عوض سر عثمان بن عفان فرستاد و آنان آنرا در خانه ای دفن کردند که بعدها جزء مسجد جامع شد.
مسجدالنقطه یا مشهدالنقطه و یا مشهدالحسین ( ع ) در مکانی ساخته شده است که گفته می شود سر امام حسین به هنگام انتقال از کربلا به دمشق در آنجا، بر سنگی قرار داده شده است و چند قطره از خون سر مبارک حضرت بر آن سنگ جاری شده است. گفته شده است هنگامی که کاروان اسرا و سرهای شهدای کربلا از عراق به حلب رسیدند، در غرب این شهر در کنار کوه جوشن و معبد «مارت مروثا» توقف کردند. آنان سر امام حسین ( ع ) را بر صخره ای گذاشتند هنگامی که آنرا برداشتند، چند قطره از خون آن بر صخره جاری شده بود. بعد از آن اهل حلب بر روی آن سنگ، زیارتگاهی ساختند.
بعضی از گزارش ها از آن حکایت می کند که گروهی از اهالی عسقلان در فلسطین نزد یزید بودند و از وی خواستند سر نزد آنان دفن شود. یزید سر را به آنان داد و آنها سر را در شهرشان دفن کردند و بر آن بارگاهی ساختند.
بر مبنای گزارشی دیگر در عصر خلافت المستنصر بالله فاطمی یکی از خلفای فاطمی و وزارت بدرالجمالی، شخصی در خواب دید که سر امام در عسقلان دفن است و در خواب، محل آن برای وی مشخص شد و آنجا را نبش کردند و بدرالجمالی بر آن بارگاهی ساخت.
مسجد الحسین شهر عسقلان، که امروزه به نام عبری «اشکلون» شناخته می شود، با عنوان «مسجد المشهد الحسین» تا نیمه‌ی قرن بیستم میلادی پا برجا و مورد تکریم و زیارت مسلمانان بوده است. در این سال ها، این مسجد بعنوان مجلل ترین بنای شهر اشکلون شناخته می شده است. «توفیق کنعان» در کتاب «مقدسات محمدی در فلسطین»، آنرا «مقامی عظیم بر فراز یک تپه» توصیف می کند که مقبره ای در بین ندارد؛ اما رکنی دارد که نشان دهنده‌ی مکان دفن سر بوده است. این زیارتگاه عسقلان تا قبل از اشغال فلسطین هم پابرجا و محل زیارت مردم بود؛ اما بعد از اشغال خاک این کشور از جانب رژیم صهیونیستی، نیروهای ارتش این رژیم آنرا در تاریخ ۱۹۴۸/۱۱/۵ به صورت کامل منهدم کردند.
در یک دهه‌ی اخیر، « سلطان محمد برهان الدین» پیشوای پنجاه و دوم بهره های اسماعیلیه، محل این زیارتگاه را که امروزه در محوطه مرکز پزشکی ( بارزیلیا ) در شهر اشکلون (نام جدید عسقلان) قرار دارد، شناسایی کرد. حالا در آنجا سکوی کوچکی از سنگ مرمر سفید برای زیارت و نماز خواندن بوجود آورده اند. بدین ترتیب، همه ساله تعداد قابل توجهی از شیعیان ( بهره های اسماعیلی ) در این مکان به رسم ادای احترام به امام حسین بن علی ع، حضور می یابند.
دکتر لابل که حالا در مورد این مورد متخصص شده است، می گوید: "آن ها مردمانی آرام و صلح جو هستند. در سکوت می آیند و می روند، به ندرت صدایی از آنها شنیده می شود. این جا جزیره ای شده است برای نمازگزاران مسلمان شیعه، در یک بیمارستان اسرائیلی، در یک دولت یهودی... این اتفاق، منحصر به فرد است! "
به قول یاقوت حموی در قاهره مزاری است که سر امام حسین(ع) در آن قرار دارد.
سبط بن جوزی قولی را نقل کرده است که محل دفن سر امام حسین(ع) را قاهره دانسته و چنین نگاشته است که خلفای فاطمی آنرا به عسقلان انتقال دادند و سپس آنرا به قاهره برده و در آنجا دفن کردند و بارگاه بزرگی ساختند که حالا زیارت گاه است.
در بعضی منابع آمده است بعد از تسلط ابومسلم خراسانی بر دمشق، وی سر امام حسین(ع) را به مرو منتقل و در دارالاماره دفن کرد.
در شهر «حضرت امام صاحب» که در ولایت قندوز در شمال افغانستان قرار دارد، زیارتگاهی است که از سنگ نبشته نصب شده در ورودی زیارتگاه چنین برمی آید که پس از واقعه کربلا، سر مطهر امام حسین(ع) به عسقلان در شام منتقل شد.
در قرن ششم، خلیفه فاطمی مصر، سر امام را به مصر منتقل کرد؛ اما پیش از این که آنرا دفن کنند، عده ای از ترکان آنرا به تخارستان بردند و در محلی به نام ( ارهنگ ) دفن کردند.
در این محل (مانند زیارتگاه شاه مردان در مزار شریف)، هر سال در روز دهم حَمْل (فروردین) عَلَمِ زیارتگاه برافراشته می شود و متعاقب آن، چهل روز میله ( بزرگداشت ) در شهر برگزار می شود. مقامات محلی و زائرین، از دور و نزدیک، در این مراسم شرکت می کنند.
در کتاب «مقتل جامع امام حسین(ع)» نقل شده است، با عنایت به این که بیشتر اقوال درباره محل دفن سر امام حسین (ع) در منابع اهل سنت آمده و از نظر سندی و محتوایی هم گرفتار اشکال هستند، ازاین رو دانشمندان شیعه الحاق سر به بدن امام را پذیرفته و قائلند سر امام در کربلا و بارگاه حسینی دفن شده است.
طبق برخی گزارش های تاریخی الحاق سرمطهر به بدن و دفن آن در روز اربعین سال ۶۱ قمری بوده است.
ازاین رو ملاحظه می نماییم که مقام ها و مزارهایی بدین نام در جای جای مکان های یاد شده، بنام رأس الحسین ع، و یا مسجد رأس الحسین ع و جز این ها بنا گردیده و دوستداران خاندان علیهم السلام به زیارت این مکان ها شتافته و مراسم ازدواج خویش را با تشرف به این جایگاه ها، برکت و خوش یمنی می بخشند.
از آن جمله مقام «راس الحسین(ع)» در مسجد جامع اموی، مکانی است که سر مبارک امام حسین(ع) را در گوشه شمال شرقی این مسجد در داخل یک اطاقک قرار داده بودند.
مسجد جامع اموی، مهم ترین مسجد در سوریه است که در قلب شهر قدیمی دمشق واقع شده است. مسجد جامع اموی توسط «ولید بن عبدالملک» ششمین خلیفه امویان بر بنای کلیسایی که حضرت «یحیی(ع) در آن به خاک سپرده شده بود، ساخته شد.
در مسجد جامع اموی مقام رأس الحسین(ع)، رأس حضرت یحیی(ع)، قبر و مقام هود(ع)، مقام حضرت خضر(ع) که در این مسجد نماز می گذاشتند، قرار دارد.
کاروان اسرای کربلا وقتی به شام وارد می شوند به این مسجد آورده می شوند. هنگامی که کاروان اسرا و سرهای بریده شهدا به سمت دمشق در حرکت بود، سرمبارک امام حسین(ع) در انتها همه سرها و مقابل زنان و خاندان حرکت داده می شد. در این راه به فرمان یزید، سر را از مجلس بیرون برده و به همراه سایر سرهای شهدا، سه روز بر «باب القصر» آویزان کردند. بعد از آن مدت، سر امام حسین(ع) را پایین آورده و در گوشه شمال شرقی مسجد در اطاقکی قرار دادند. سر مبارک امام چند روز در این مکان قرار داشت.
بعدها در آنجا بقعه ای به یادبود این حادثه غم انگیز بنا ساختند که به «رأس الحسین» مشهور شد. یکی دیگر از این مکان ها و زیارتکاه ها در شهر بعلبک می باشد.
بعلبک یک شهر تاریخی و مذهبی در لبنان است که در زمانی که رخداد کربلا روی داد، اسرا پس از آن در این شهر مدتی اقامت داشتند که ارتش یزید که حامل سر مبارک امام حسین (ع ) بودند و در کنار یک رودخانه در این شهر خیمه زدند و آنها را بعنوان خارج شدگان از دین به مردم معرفی کردند و در ادامه مردم متوجه شدند که آنها از خوارج نیستند و فرزندان رسول خدا ص هستند. یکی از مکان هایی که به مقام راس الحسین(ع) معروف است در این شهر قرار دارد که در مکان نگهداری سر مبارک امام حسین (ع) این مسجد بنا شده است و شخصی بنام «ظاهر بیبرس» به منظور زیارت مومنان دستور توسعه مسجد را داد.
سنگ نوشته ای در این مسجد وجود دارد که حقیقت این داستان را تائید می کند و گفته شده است که در آن زمان امام زین العابدین (ع) در آنجا نماز خوانده و برای مردم سخنرانی کرده است. در این مسجد سنگ بزرگی است که می گویند سر مبارک امام حسین (ع) بر روی آن قرار گرفته است.
مسجدالحسین (ع) یکی دیگر از مکان های مقدس اسلامی در این خصوص در کشور مصر است. در این مسجد ضریحی قرار دارد که گفته می شود محل دفن سر مقدس امام حسین (ع) است.
بعضی از مورخان تاریخ اسلام هم همچون «ابن جوزی» و «یاقوت حموی» محل دفن سر مقدس سیدالشهدا (ع) را در شهر قاهره دانسته اند. این مسجد در سال ۵۴۹ هجری قمری و در زمان حکومت فاطمیون بنا شده است و در تاریخ اشاره گردیده است تنی چند از خلفای فاطمی که از شیعیان اسماعیلی بودند، خاک آغشته به خون امام حسین (ع) را از دروازه «فرادیس» شام به قاهره بردند و در محل فعلی مسجد، بر روی آن ضریحی بنا کردند.
این مسجد دارای دو مناره است که یکی از این مناره ها بزرگتر از دیگری است و ضریح راس الحسین (ع) رو به قبله قرار دارد.
امروزه یکی از اماکن زیارتی مصر و شهر قاهره مقام راس الحسین است که مورد احترام اکثریت مردم مسلمان و اهل سنت مصر است که مردم مصر معتقدند سر مبارک امام حسین ضد السلام بعد از شهادت به این مکان منتقل و دفن شده است و هر سال مردم مصر سالروز ورود سر مبارک امام حسین به مصر را گرامی داشته و در مقام راس الحسین جمع شده و به زیارت و دعا و ابتهال می پردازند.
قابل ذکر است مسجد الحسین (ع) در قاهره، امروزه از مراکز مهم تجمع و توسل مسلمانان و کرسی تلاوت قاریان برتر جهان است.
قابل ذکر است که به تازگی ( رمضان سال ۱۴۴۳ هجری ) باز سازی ضریح رأس الحسین ع در قاهره با هزینه سلطان بهره ها دکتر مفضًل سیف الدین صورت گرفت.
البته ساخت این ضریح به حدود هشتاد سال پیش و از جانب طاهر سیف الدین، رهبر بهره های داوودی آن هنگام باز می گردد.
تجدید بنای سایر بخش های مسجد و رواق و محراب و جز این ها از جانب دولت مصر صورت گرفت و در نیمه ماه رمضان ۱۴۴۳ هجری، به وسیله رئیس جمهور مصر ( عبد الفتاح سیسی ) و رهبر بهره های اسماعیلی، دکتر مفضًل سیف الدین، و برخی از برجستگان بهره ها و شیخ احمد الطیًب، رئیس دانشگاه الأزهر شریف، طی مراسمی پس از حدود سه ماه تعطیلی و بازسازی افتتاح گردید.
هزینه این بازسازی یکصد و پنجاه ملیون جنیه مصری عنوان گردیده است.
شیعیان در مورد مکان دفن سر مبارک و مطهر امام حسین ضد السلام اعتقاد دارند که در کربلا و نزد پیکر مطهر دفن شده است اما به جز این اقوال دیگر تاریخی هم در بین اهل سنت رواج دارد همچون ابن دحیه که بر این باور است که سر مطهر حضرت در مدینه دفن است و زبیر بن بکار هم گفته که سر مطهر در بقیع دفن است و ابن جوزی در تذکرة الخواص هم بر همین باور است.
برخی منابع تاریخی همچون کتاب تاریخ المراقد اثر دکتر محمد صادق بر این باور است که سر مطهر امام حسین(ع) بعد از شهادت در کربلا، در دمشق دفن شده است.
در این میان بیشتر مصری ها اعتقاد دارند که سر مبارک امام حسین در قاهر مدفون است و درباره چگونگی انتقال سر مطهر به مصر هم دو قول وجود دارد که قول نخست متعلق به شعرانی است که می گوید حضرت زینب سلام الله علیها سر مطهر امام حسین را به مصر منتقل و دفن نمود و بنا بر قول دوم، فاطمیون سر مطهر را از باب الفرادیس دمشق به عسقلان و سپس از طریق دریا به قاهره منتقل و دفن کردند.
هر چند مکان های گوناگونی مشهور به محل دفن سر مطهر سیدالشهدا (ع) وجود دارد، اما بر مبنای قول مشهور و مشترک میان خیلی از مورخان و اندیشمندان شیعه و سنی همچون «شیخ صدوق»، «سید مرتضی»، «فتال نیشابوری»، «ابن نما حلی»، «سید بن طاووس»، «شیخ بهایی» و «علامه مجلسی» سر امام حسین (ع) که در روز عاشورا جدا شده و به شام برده شده بود، در روز اربعین به بدن مطهر آن حضرت ملحق شد.
البته طایفه ای از علمای اهل سنت هم اعتقاد دارند که سر مطهر به کربلا منتقل شده و در کنار پیکر مطهر حضرت دفن شده است. * خادم افتخاری اعتاب مقدسه عراق و عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران
منبع: karkado.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب