نیمه پنهان یا نیمه تاریک؟!
به گزارش کارکادو، اصفهان حتما در پیاده راه چهارباغ عباسی، ماکت های بناهای تاریخیِ تخریب شده اصفهان را دیده اید. جای افسوس دارد که در شهری که هنرش شُهره جهان است و هنرمندانش مثال زدنی، ماکت هایی بدون توجه به مباحث تاریخ، معماری و دیرینه شناسی ایجاد می شود که هم در عرضه اطلاعات در ارتباط با بنا و هم در طرح و شکل، دارای ایرادهای فراوانی هستند و چهره نادرستی از بناهای تاریخی اصفهان را نشان می دهند!
اوایل فروردین ماه بود که خبری با عنوان «نیمه پنهان اصفهان» در ارتباط با ساخته شدن ماکت ۷ بنای تاریخیِ تخریب شده در اصفهان در مقیاس یک به ۱۰ و قرار دادن آنها در کنار پل خواجو، منتشر گردید و مسؤلان مربوطه، به ساخت و نمایش ماکت های قرار داده شده در جبهه‌ی جنوبی پل خواجو اشاره و از این اتفاق ابراز خرسندی کرده و آنرا احیای این بناها نامیدند!
این ماکت ها اواخر فروردین ماه سالجاری از پل خواجو به پیاده راه چهارباغ عباسی منتقل شدند و اگر تابحال گذارتان به این گذر (که فقط در نام، گذر فرهنگی است) افتاده باشد، حتما این ماکت ها را دیده اید. اما با نگاهی دقیق به مدارک تاریخی باستان شناختی و مستندات به جامانده از این آثار تخریب شده و مقایسه این مستندات با آنچه امروز به شکل ماکت درآمده است درمی یابیم که کوچک ترین توجهی به مباحثی مانند تاریخ، معماری و باستان شناسی در ساخته شدن ماکتِ این آثار ارزشمندِ ازدست رفته در گذشته ای نه چندان دور، نشده است!
آنچه در ادامه می خوانید بررسی دقیق این ۷ ماکت است که توسط سعید قاسمی نژاد، کارشناس ارشد معماری و عقیل عقیلی، کارشناس ارشد دیرینه شناس انجام شده و در اختیار خبرگزاری ایسنا قرارگرفته است. در این بررسی، ایرادهای موجود در مطالب پلاک ها و استندهای راهنمای هر ماکت و همینطور ایرادهای موجود در طرح و شکل بناها با جزیئات عرضه شده است.
نخستین مساله سؤال برانگیز، تصاویر و فیلم های یادگاری منتشرشده‌ی بعضی از مدعیانِ حوزه های گردشگری و باستان شناسی با این اشتباهات تاریخی بود که سکوت ایشان، مٌهر تأییدی بر تکرار این اشتباهات بوده و هست و این مورد برای ما و خیلی از متخصصین بازهم جای بسی تأمل داشت. البته در این میان، نقطه امیدوارکننده و قابل تقدیر، توجه کم سابقه متولیان شهر به آثار تخریب شده، علاوه بر توجه به آثار موجود تاریخی اصفهان است، ولی متأسفانه گویا محققان و دست اندرکاران تهیه‌ی اسناد و ساخت این ماکت ها در حین مطالعه، جز تعدادی تصویر، چند خط نوشته در صفحات مجازی و تحلیل هایی نه چندان عمیق یا افراد با تخصص در این عرصه ها، به منبع دیگری دسترسی نداشته اند!
با توجه به اقدام سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان در این خصوص، به نظر می رسد که توجه به تاریخ، باستان شناسی، مرمت و معماری برای مدیران، تصمیم گیرندگان و دست اندرکاران تأثیرگذار در شهر، همچنان جنبه تفریحی و نمایشی داشته و آن طور که باید جدی گرفته نمی شود، درحالی که بازسازی بخشی از تاریخ و معماری در یک شهر، آن هم شهری بزرگ و مهم مانند اصفهان در مرکز ایران، مستلزمِ به کارگیری نیروهای متخصص، دلسوز و آگاه به رسالتِ خویش است.
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان در خبر «نیمه پنهان اصفهان» توضیح داده بود که «زمانی که درحال نصب ماکت ها بودیم شهروندان استقبال زیادی از این آثار داشتند چونکه اطلاع کافی از عمارت های تخریب شده، نداشتند و سؤالات زیادی در ذهن آنها بود.» اما در این خصوص باید اظهار داشت که استقبال از این نمایشگاه، نشان دهنده کنجکاوی، علاقه و حساسیت مردم به هویت و تاریخ کهن ایشان است؛ ازاین رو برای احترام به مخاطبان و بازدیدکنندگانِ این مجموعه و همینطور پژوهشگران دغدغه مندی که علی رغم انتظارشان با مجموعه ای از اطلاعات نادرست تاریخی و معماری روبرو شده اند، لازم شد تا در یک نوشتار به ذکر ایرادهای موجود در ارتباط با این ماکت ها پرداخته شود تا شاید این تلاش سبب بهبود رویه سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان و به طبع آن اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در همکاری هرچه بیشتر با گروه های دارای صلاحیت در حوزه های باستان شناسی، مرمت، معماری و تاریخ به منظور کاوش، ثبت دقیق و محافظت از مواد فرهنگی و بقایای به جامانده از بناهای تاریخی تخریب شده و یا موجود شود.
نظر به مشاهده ایرادهای فراوانی که طی بازدیدی کلی از این ۷ ماکت دیده شد، بر آن شدیم تا با هدف اصلاح ایرادهای موجود در مطالب پلاک ها و استندهای راهنمای هر ماکت، ایرادهای موجود در در طرح و شکل بناها و به طبع آن اجرای پرهزینه‌ی این تعداد ماکت، و بر مبنای آنچه رسالت ما است و با مقایسه‌ی مستندات در ارتباط با عصر صفوی و تصاویر گرفته شده در دوران قاجار، تا جایی که در حوصله‌ی این نوشتار بوده است به اصلاح بعضی از ایرادها و اشکالات مذکور بپردازیم.
عمارت جهان نما
برخلاف آنچه بر استند در ارتباط با ماکت در ارتباط با زمان ساخت عمارت جهان نما حک شده است راه اندازی این بنا در دوران شاه عباس اول هم زمان با ساخت وساز در چهارباغ، حدفاصل سال های ۱۰۰۶ تا ۱۰۱۰ هجری قمری صورت گرفت. مقایسه‌ی نورگیر بام در این ماکت با نگاهی به (تصویر ۱)، نشان دهنده یک الحاق نادرست است که در هیچ سند تاریخی به آن اشاره نشده و احتمال زیاد بر مبنای تصاویر به جامانده از نورگیر عمارت جهان نمای بِهشهر در شمالِ ایران، به صورتی نادرست، به ماکت جهان نمای اصفهان الحاق شده است!
نظر به این که الحاقات به جامانده از دوران قاجار هم به علت عدم تشخیص اصالت و الحاقات این بنا همچنان در ماکت آن حضور دارند، بهتر بود ماکت ها و توضیحات، نشان دهنده بخش های اصیل این بناها باشند. این مورد بر عدم استفاده از حتی یک متخصص حین بررسی تصاویر و مستندات از پلان های به کاررفته در ساخت این ماکت ها دلالت دارد.
تصویر ۱: ماکت عمارت جهان نما در سمت راست تصویر، در مقایسه با عمارت جهان نما که در سمت چپ در کادر سیاه رنگ قرارگرفته است.
منبع: كاركادو
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب