روزی که از آسمان عراق هواپیما بارید
کارکادو: نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با اجرای بزرگترین عملیات هوایی خود، رژیم بعثی صدام که یکی از بزرگترین ارتش های جهان در آن زمان را در اختیار داشت در بهت و حیرت فرو برد.
به گزارش کارکادو به نقل از ایسنا، امروز اول مهرماه، سالروز پاسخ همه جانبه نیروی هوایی ارتش به حملات رژیم بعث عراق به کشورمان در سال ۱۳۵۹ است که عملیات «کمان ۹۹ یا ۱۴۰ فروندی» نام گرفت. این عملیات بزرگ ترین عملیات هوایی تاریخ تیزپروازان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که عملیاتی موفق بود و موجب اقتدار و برتری نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران برای چند سال در جنگ شد.
زمانی که حمله سراسری رژیم بعث صدام مقابل میهن اسلامی شروع شد، عملیات تاکتیکی انهدام نیروی هوایی رژیم بعث صدام بمنظور کسب برتری هوایی توسط نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در روز یکم مهر ماه ۱۳۵۹ انجام شد.
طرح نبرد البرز
این عملیات بر پایه ی طرح نبرد البرز صورت گرفت. سوابق طرح «نبرد البرز» به جلسه هماهنگی ۱۳۵۸/۸/۱۸ در ستاد مشترک ارتش برمی گردد که رژیم بعث صدام دست به تحرکات و اقدامات مشکوک و خصمانه ضد جمهوری اسلامی زده بود و ستاد ارتش جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با متجاوز مبادرت به صدور راهنمای طرح ریزی طرح البرز و ابلاغ آن به نیروی هوایی کرد. در این طرح نیروی هوایی از پیش دستی و غافلگیر کردن دشمن منع شده بود. پس از آن که طرح به دستور عملیاتی تبدیل شد، طراحان و افسران زبده و خلاق عملیاتی نیروی هوایی دستور عملیاتی را در قالب ۹۹ صفحه تدوین، تصویب ودر تاریخ ۵۹/۴/۲۷ به کلیه یگان های عملیاتی ابلاغ کردند و یگان های عملیاتی دستورات رزمی لازم را تهیه و منتظر دستور اجرای این طرح بودند.
بلافاصله بعد از تجاوز رژیم بعثی صدام در روز ۳۱ شهریورماه ۵۹، با دستور فرمانده نیروی هوایی شهید سرلشکرخلبان جواد فکوری مسئولان عملیات یگان ها مشغول برنامه ریزی برای اجرای دستور عملیاتی نبرد البرز شدند. خلبانان و طراحان عملیاتی در هر پایگاه به فرماندهی فراخوانده شدند و تا بامداد بر روی برنامه پروازی، نوع ماموریت و مشخص کردن اهدافی که باید هدف قرار بگیرد، کار کردند.
کارکنان فنی، آماد و پشتیبانی و ترابری و... یگان ها تا بامداد با کار طاقت فرسا و جهادی، ۱۴۰ فروند هواپیما را به انواع مهمات، راکت، موشک، «بمب ام- ک»۸۲، «بمب های MK۸۲/۸۳/۸۴»، بمب های خوشه ای، موشک های «ماوریک»، موشک های حرارتی و موشک های راداری مجهز و آماده پرواز کردند. در واپسین دقایق ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ طرح نبرد البرز با رمز «کمان ۹۹» با عبور ۱۴۰ فروند هواپیمای جنگنده شکاری از مرز آماده و اجرائی شد.
تصورات عراق رنگ باخت
نیروی هوایی در ساعت ۱۶ روز ۵۹/۶/۳۱ در کمتر از دو ساعت بعد از حمله رژیم بعث صدام، نخستین اقتدار و قدرت هوایی خودرا به نمایش گذاشت و نظر اصلی فرماندهان نیروی هوایی از اجرای سریع نخستین عملیات در نخستین ساعات بعد از هجوم متجاوز، در حقیقت شروع جنگی روانی مقابل استراتژیست های ارتش عراق بود، چونکه آنان حملات هوایی خود مقابل نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران را با اتکا بر این باور طراحی نموده بودند که نیروی هوایی توان پاسخگویی به تهاجم را نخواهد داشت و بی درنگ پس ازحملات، شیرازه این نیرو ازهم گسیخته شده و ارکان نظام فرو خواهد ریخت.
از طرف دیگر، نظر فرماندهان، اعلام توان مقاومت، مقابله به مثل، سرعت، قدرت کوبندگی و قابلیت انعطاف نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به زمامداران عراق بود تا شاید آنان را از ادامه خشونت و دشمنی آشکار باز دارد. اما اصرار نیروی هوایی عراق بر ادامه حملات موجب شد تا بامداد روز یکم مهرماه ۱۳۵۹با یکی از بزرگترین و کوبنده ترین پاسخ های جنگ های هوایی جهان مواجه شوند.
بدین سان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با اجرای بزرگترین عملیات هوایی خود، رژیم بعثی صدام که یکی از بزرگترین ارتش های جهان در آن زمان را در اختیار داشت در بهت و حیرت فرو برد.
اهداف این عملیات پایگاه های هوایی، مخازن سوخت و مهمات، پالایشگاه ها، آشیانه هواپیماها، پناهگاه های تعمیرات و نگهداری هواپیما، باندهای پروازی، رادارهای هدایت کننده هواپیماهای جنگی، برج های مراقبت و مراکز مخابراتی عراق در مناطق کرکوک، موصل، رشید، حبانیه، ناصریه، شعیبیه، کوت و المثنی بودند و علت انتخاب این اهداف از بعد تاکتیکی، انجام حملات هوایی مقابل این اهداف، دشمن را در ابعاد خدمات پشتیبانی رزمی و آتش پشتیبانی هوایی، دفاع هوایی و اطلاعات و هشدار اولیه در میدان جنگ با موانع زیادی روبرو می ساخت و در نهایت می توانست به تهاجم عراق در خوزستان اختتام داده و حرکت دشمن را متوقف سازد.
از بعد راهبردی دفاعی، از آنجا که برآورد دشمن حاکی از زمین گیر بودن نیروی هوایی ایران بود، پس انجام چنین عملیات سنگینی می توانست معادلات راهبردی دشمن را با شکست روبرو سازد.
نوع هواپیماهای به کار رفته در عملیات
در این عملیات از جنگنده بمب افکن های اف-۵ و اف-۴ برای بمباران و شکاری-رهگیرهای اف-۱۴ برای محافظت از هواپیماها و بوئینگ ۷۴۷ و بوئینگ ۷۰۷ برای سوخت رسانی و سی-۱۳۰هرکولس برای جمع آوری اطلاعات الکترونیکی برای مشخص کردن محل پایگاه های موشکی استفاده شد و در مجموع در این عملیات ۲۰۰ فروند هواپیما شرکت داشتند و حدود ۴۰۰ نفر از پرسنل عملیاتی و فنی، درگیر مستقیم با این عملیات بودند.
نحوه اجرای عملیات
روش اجرای عملیات چنین بود که در ساعت مقرر تانکرهای سوخت رسان در محل ملاقات حضور داشته باشند و ابتدا «فانتوم »های پایگاه همدان به پرواز درآیند و بدون سوختگیری هوایی به اهداف خود حمله کنند. دو دقیقه پس از آنها، فانتوم های پایگاه تهران به پرواز درآیند و با سوخت گیری هوایی، به اهداف خود حمله کنند. دو دقیقه بعد فانتوم های پایگاه بوشهر به پرواز درآیند و آنها نیز با سوخت گیری هوایی به اهداف خود حمله کنند. در همین زمان هم «اف-۵ » های پایگاه های تبریز و دزفول به پرواز درآمده و اهداف خودرا بمباران کنند و در این زمان اف-۱۴ ها از پایگاه های مربوطه به پرواز درآیند و کار پشتیبانی عملیاتی را از پشت مرزها به عهده بگیرند.
همین طور قرار شد پایگاه های هوایی شرکت کننده در عملیات پایگاه های تهران، همدان و بوشهر با یگان های اف-۴ (فانتوم-۲)خود و پایگاه های تبریز و دزفول با یگان های اف-۵ (تایگر-۲) خود در این عملیات شرکت نمایند و پایگاه های هفتم و هشتم شکاری با یگان های اف-۱۴ (تامکت) خود، کار پشتیبانی را برعهده بگیرند.
زمان عملیات هم زمان با طلوع آفتاب روز یکم مهرماه ۱۳۵۹ در سرزمین عراق برگزیده شد. چون خورشید از شرق طلوع می کرد و جنگنده بمب افکن های نیروی هوایی از شرق به غرب به سمت اهداف خود پرواز می کردند بدین سبب در هوای گرگ و میش صبحگاهی و تیغ تیز شعاع آفتاب، کار هدف گیری را برای پدافند هوایی عراق که به سمت آفتاب نگاه می کردند، مشکل می کرد.
عملیات ضد پدافندهوایی قبل و همزمان با ورود بمب افکن ها به خاک عراق انجام شد تا رادارها و پدافندهای مناطقی که قرار بود به آنها حمله شود، از سر راه بمب افکن ها برداشته شود. با انجام این کار برتری کامل هوایی از آن خلبانان نیروی هوایی شد و این موجب شد توان دشمن به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند.
پیش از ورود به خاک عراق، فانتوم ها به دو دسته تقسیم شدند و با کم کردن ارتفاع از مرز گذشتند و وارد خاک عراق شدند. وقتی به بغداد رسیدند، پدافند عراق که از حمله آگاه شده بود، آسمان بغداد را به گلوله گرفته بودند و دودهای ناشی از آن آسمان را پوشانده بود. خلبانان نیروی هوایی به سمت اهداف خود در پایگاه الرشید و فرودگاه بغداد شیرجه رفتند و تمام بمب های خودرا بر روی اهداف ریختند که در نتیجه آن باند فرودگاه، ساختمان های آن و ماشین آلاتی که در آن قرار داشت، تقریباً منهدم شد.
نتایج عملیات کمان ۹۹
با نگاهی دقیق تر به این عملیات از زاویه راهبردی مشخص می شود برآوردهای هوایی دشمن حکایت از زمین گیر بودن نیروی هوایی ایران داشت و انجام چنین عملیات هوایی سنگینی در مدتی کوتاه که تخمین آن برای بزرگترین استراتژیست های نظامی نیز آسان به نظر نمی رسید، می توانست معادلات دشمن درسرنگونی نظام اسلامی و جداسازی استان خوزستان از پیکر ایران را باطل کند.
در پی این عملیات رعدآسا، نیروی هوایی عراق برای مدت طولانی نیمی از توان عملیاتی خودرا از دست داد و تا مدت ها بعد از آن پایگاه های هوایی این کشور قادر به استفاده از تمام و یا قسمتی از توان رزمی خود نبودند، بطوریکه پایگاه هوایی الرشید بعنوان یکی از با اهمیت ترین پایگاه های هوایی عراق تا ۶۹ روز بعد از این رزم هوایی غیرعملیاتی بود و سبب کاهش توان رزمی هوایی دشمن و کاهش کارهای هوایی بر فراز جبهه های زمینی و کسب برتری هوایی برای دلاور مردان عرصه پیکار شد.
بازتاب های سیاسی نظامی عملیات کمان ۹۹
کشورهای دوست و هم پیمان عراق شامل کشورهای عرب منطقه و برخی کشورهای اروپایی نظیر فرانسه و آلمان و از همه مهم تر ایالات متحده آمریکا با پاسخ قاطع نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بی هیچ تردیدی دریافتند که محاسبات آنان چندان دقیق و مبتنی بر اطلاعات درست و حقایق نبوده و ارتش ایران، از توان دفاعی قابل توجهی برخوردارست. خبرگزاری های خارجی نیز بعد از این عملیات با اذعان به مهارت خلبانان ایرانی و قابلیت هایی که در عرف این جنگنده ها پیش بینی نشده، مجبور به بازتاب این حمله گسترده شدند.
آنان پرواز خلبانان ایرانی را اعجاب برانگیز و قابلیت مانور آنان را در مقابل پدافند هوایی بغداد بی نظیر توصیف کردند، اما آنچه در لابلای این اخبار بیشتر به چشم می خورد ضربه روحی شدید و وحشتی بود که زمامدار عراق و سیاست مداران غربی متحمل شدند.
بدین سان عملیات «کمان ۹۹ یا ۱۴۰ فروندی» بزرگ ترین عملیات هوایی تاریخ تیزپروازان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که عملیاتی موفق بود، موجب اقتدار و برتری نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران برای چند سال در جنگ شد.
در این عملیات ۱۱ فروند هواپیمای جنگنده بمب افکن از دست رفت و هشت نفر خلبان شهید شدند، دو نفر اسیر و یک نفر مفقودالاثر شد که بعدها به جمع شهدا پیوستند.
در آخر گرامی می داریم یاد و خاطره شهیدان این عملیات غرورآفرین شهید سرلشکر خلبان منصور ناظریان، همایون شوقی، غفار رامین فر، غلامحسین عروجی، بهرام عشقی پور، عباس اسلامی نیا، تورج یوسف و علی مراد جهانشاه لو و تمام کسانی که برای حفظ کیان و تمامیت ارضی میهن عزیزمان ایران، در اوج گمنامی و سلحشوری، بی هیچ ادعایی رفتند تا پروانه وار شمع وجود خویش را در راه دفاع از ارزش های والای انقلاب اسلامی نثار کنند و باید نسل حاضر و نسل های بعد این واقعیت ها را بدانند که سربازان فداکار این کشور اسلامی در طول هشت سال دفاع مقدس با رشادت، پایمردی و نثار جان خود اجازه ندادند یک وجب از خاک پر افتخار میهن اسلامی لگدکوب دشمن شود.
منبع: karkado.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب