گفت وگو با مسعود خیام
۴۰ سال است كتاب نمی خوانم!
کارکادو: مسعود خیّام با اشاره به اینکه نمی تواند خواننده عام باشد، می گوید 40 سالی می شود که کتاب نخوانده و نمی خواند بلکه فقط بر روی موضوعی که کار می کند متمرکز می شود و کتاب های در رابطه با آن موضوع را می خواند.
مسعود خیّام، نویسنده، مترجم و پژوهشگر ادبی، زاده ۱۷ اردیبهشت سال ۱۳۲۶ در تهران است. وی در گفت و گو با ایسنا درباره کتاب هایی که خوانده و می خواند می گوید.
متن این گفت و گو در ادامه می آید:
آخرین کتابی که مطالعه کرده اید، کدام کتاب بوده است؟
چیزی حدود ۴۰ سال است که کتاب نخوانده ام و کتاب هم نمی خوانم؛ کار من با کتاب این طور است که اگر بخواهم مثلا درباره «شاهنامه» کار کنم سراغ هر کتابی را که ممکنست درباره این مساله به دستم برسد، می گیرم. بعد دور خودم پخش می کنم و چیزی حدود یکی دو سال فقط شاهنامه می خوانم و غیر از آن کتاب دیگری نمی خوانم، فقط درباره شاهنامه می خوانم تا آن چه را در نظر دارم، بنویسم و تمام شود. بعد مثلا سراغ مولانا می روم و باردیگر فقط درباره مولانا می خوانم و نه چیز دیگری. عمر خیّام به همین ترتیب و غیره. بدین سبب من پاسخ گوی این طور سوالات نیستم، برای اینکه کتاب نمی خوانم.
کاری که الان می کنم درباره خمسه نظامی است و الان بیش از ۲۰ جلد کتاب درباره خمسه نظامی از آقایان وحید دستگردی و ثروتیان و برات زنجانی که کارهای اصلی است و مقداری هم کارهای مرتبط دور و بر من است و بر روی آنها کار می کنم. بدین سبب من فقط با نظامی کار دارم و خارج از آن هم هیچ کاری ندارم برای اینکه نمی توانم خواننده عام باشم و این را بخوانم و آنرا بخوانم. این مسئله برای دوران جوانی بود؛ مثلا ۵۰ سال پیش و از ۵۰ سال پیش تا حالا کار من این طور است که به شما گفتم. کار بد هم نمی خوانم، حالا بیش از ۲۰ جلد کتاب مربوط به نظامی؛ «لیلی و مجنون»ها، «خسرو و شیرین»ها، «اسکندرنامه»ها، «هفت پیکر»ها و «مخزن الاسرار»ها دور و بر من است. نظامی بد نیست، خوب هم نیست. خوب و بد نظامی را تاریخ روشن کرده است.
کتابی هست که از خواندنش پشیمان شده باشید؟
هیچ گاه. حتی زمانی که همه چیز می خواندم، به قول معروف آت و اشتغال هم در آنها بود، هیچ گاه پشیمان نشدم برای اینکه در هر کتابی آدم چیزی یاد می گیرد، حتی کتاب های زمان بچگی که بنظر می رسد دندان گیر نیست.
اما تعدادی از کتاب ها خیلی خیلی برایم مهم بوده است و آنها آثار کلاسیک هستند، مثلا آن چه درباره فلسفه یونان خواندم، از افلاطون و سقراط، ماقبل سقراط و بعدی هایش. یا مثلا دانته، شکسپیر یا گوته یا فیتزجرالد کلاسیک به نحو دیگری به اصطلاح به من حال داده و من را مرتب کرده است، الان هم اگر پیش بیاید که بخواهم کتابی را بخوانم غیر از نظامی، اگر حوصله ام سر برود یا خسته شوم که این اتفاق معمولا نمی افتد، سراغ کلاسیک ها می روم و غیر از کتاب کلاسیک چیز دیگری به من نمی چسبد.
کتاب کلاسیک یا معروفی هست که نخوانده باشید؟
خیلی زیاد. بخصوص در فرهنگی ها. حجم کارها خیلی زیاد است. مگر آدم چقدر می تواند بخواند؟ این را که می گویم نه ذره ای مبالغه است نه ذره ای این حس که از من تعریف کن، حقیقت صمیمی قلبم است، از خودم بی سوادتر آدم نمی شناسم. داوری من درباره خودم این است و اگر کسی به من بگوید برو بی سوادترین آدم روزگار را پیدا کن صددرصد و بی معطلی می گویم خودم. اگر از ابتدا آغاز به خواندن کنی چه ایرانی و چه غیرایرانی، مثلاً از فردوسی شاه شاعران، سعدی، مولوی، خیام و حافظ، یا در کلاسیک ها دائو دسینگ بخوانی یا لائو دزو بخوانی، یا کنفوسیوس و بودا بخوانی یا آثار یونانی بخوانی، می بینی که هیچ جا نایستادی و می گویی بی سوادم. اما خیلی دلم می خواهد به برخی دسترسی داشته باشم و بخوانم اما نمی توانم؛ مثلا دوست دارم درباره زکریای رازی بتوانم درست بخوانم، جسته و گریخته چیزهایی هست که من هم در کتاب هایم بهره برده ام اما این که زکریا رازی چه کسی بوده برایم مهم می باشد. زکریای رازی ساختار عظیم فلسفی بوده است.
ما فیلسوف نداشته و نداریم. از نظر فلسفه پس از محمد غزالی که پدر فلسفه را درآورد و گفت فلسفه علم تعطیل می باشد، پس از آن فلسفه تعطیل شد ولی پیش از آن رازی را داریم. حسن اشعری جزو کسانی است که به فلسفه ضربه زدند اما از همه مهم تر غزالی بوده است.
غزالی قصه جالبی دارد؛ او شاگرد عمر خیّام بود. شب ها پیش عمر خیّام می آمد و شاگردی می کرد و کار یاد می گرفت و بامداد که بالای منبر می رفت به او فحش می داد. خیام کار جالبی می کند، می رود چند مطرب می آورد و می گوید روی پشت بام باشید و هر وقت علامت دادم آغاز به ساز و دهل زدن کنید.
شب غزالی برای شاگردی پیش او می آید. خیام اشاره می کند و هیات محترم ارکستر آغاز به ساز زدن می کنند. مردم می ریزند که چه خبر شده آن هم در خانه عمر خیام که آن زمان فرد معروف و صاحب نفوذی بوده، زمانی که مردم جمع می شوند خیام می گوید این آقای غزالی همان کسی است که شب ها نزد من شاگردی می کند و بامداد ها می رود فحش می دهد، اگر من بد هستم چرا شاگردی می کنی و اگر خوبم چرا فحش می دهی؟
همه ما گاه کتاب هایی داریم که در کتابخانه های مان در نوبت خواندن شدن هستند، کدام کتاب ها در کتاب خانه شما چنین وضعیتی دارد؟
من چنین کتابی ندارم. من چه شب ها که تا بامداد کتاب خواندم. الان تنها کتاب دنیا که نزد وجود دارد و غیر از آن به کتاب دیگری نمی اندیشم، همین نظامی است. وقتی نظامی به اتمام رسید، آن وقت می توانم این سوال را پاسخ دهم که بعدی کدام کتاب است. الان غیر از نظامی چیز دیگری وجود ندارد.
کتابی که احساسات شما را بیش از بقیه برانگیخته، کدام کتاب بوده است؟
همه کتاب ها؛ من با کتاب معاشقه می کنم. زمانی که کتابی را که شروع می کنم مانند معشوقه من می شود و تا زمانی که کار دارم، معشوقه من است، با هم به عوالم عجیب و غریب خودمان می رویم تا زمانی که تمام شود. سرسری که نیست. هرکدام که بگویید چه افلاطون و سقراط، چه دانته، چه رمان هایی مانند «برادران کارامازوف»، «آنا کارنینا» و «جنگ و صلح». این ها هرکدام در دوره ای معشوقه های من بوده اند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب