ریشه های سیاسی وقوع عاشورا
كاركادو: عاشورا دردناكترین رویدادی بود كه در سال 61 هجری در جهان اسلام صورت گرفت. البته زمینه ها و علل وقوع آنرا باید از دهه های قبل، حتی از زمان حیات پیامبر اسلام(ص) جریان شناسی كرد. اشراف قریش و سران شرك كه سالیان متمادی با پیامبر اسلام(ص) در جنگ بودند تا بتوانند دین اسلام را كه تازه متولد شده بود خاموش كنند.
حجت الاسلام والمسلمین سید ابراهیم معصومی- عضو هیات مدیر انجمن علمی مهدویت حوزه و دبیر علمی گروه مطالعات راهبردی مجمع جهانی- در یادداشتی كه به صورت اختصاصی در اختیار ایسنا قرار داده است، به جریان سیاسی و اجتماعی قیام امام حسین(ع) و علت وقوع عاشورا به صورت سلسه وار پرداخته است.
در بخش دوم این یادداشت آمده است:
ریشه های سیاسی وقوع عاشورا
همانطور كه عنوان شد عاشورا دردناك ترین رویدادی بود كه در سال ۶۱ هجری در جهان اسلام صورت گرفت. (۱) البته زمینه ها و علل وقوع آنرا باید از دهه های قبل، حتی از زمان حیات پیامبر اسلام جریان شناسی كرد اشراف قریش و سران شرك كه سالیان متمادی با پیامبر اسلام(ص) در جنگ بودند تا بتوانند دین اسلام را كه تازه متولد شده بود خاموش كنند پس برای رسیدن به اهداف خود از هیچ تلاشی دریغ نكرده و جنگ های مختلفی از جمله: بدر، احد، احزاب و... را بر پیامبر(ص) تحمیل كردند.
اما در این راه موفق نبودند و به ناچار به صورت ظاهری اسلام آورده و نیت های پلید خودرا در دل هایشان مخفی كردند، البته برمبنای شواهد تاریخی برخی موارد همچون واقعه غدیر(۲)، مبادرت به ترور پیامبر(ص) پس از غزوه تبوك(۳) و انتساب هذیان گویی به پیامبر اسلام(ص) (۴) و... نیت های خودرا آشكار می ساختند.
پس لازم است برای فهمیدن علل وقوع عاشورا در سال ۶۱ كمی به عقب برگشته و اتفاقات پس از فوت پیامبر اسلام(ص) را مورد كنكاش قرار داد تا نقاط عطف مولفه های سیاسی- اجتماعی انحرافات در جامعه اسلامی برای وقوع عاشورا را شناسایی كرد در این سپهر دو مورد از مولفه های مهم سیاسی و اجتماعی از جمله: انحراف از اصل ولایت و جریان سقیفه و دیگری بازگشت به جاهلیت پس از فوت پیامبر اسلام(ص) مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
۱) انحراف از اصل ولایت
واقعه غدیر در سال ۱۱ هجری در آخرین سال عمر مبارك پیامبر اسلام در حجه الوداع (آخرین حج پیامبر اسلام) یا حجه البلاغ (یعنی حجی كه آیه یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُوَاللَّـهُیَعْصِمُكَمِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّـهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْكَافِرِینَبر پیامبر اسلام(ص) نازل شد) صورت گرفت و از جانب خداوند آیه فوق نازل شد و به پیامبر(ص) امر كرد كه جانشین خودرا بعنوان امام امت اسلامی معرفی نماید. پیامبر(ص) نیز در میان مسلمانان كه از حج برگشته بودند آیه تبلیغ را بر مردم خواند و امام علی به نصب الهی پس از خود بعنوان امام المسلمین و امیر امومنین معرفی كردند و مسلمانان با امام علی بیعت كردند و ایشان بعنوان امام و خلیفه مسلمین پس از پیامبر(ص) منصوب شدند. سپس آیه اكمال دین(الْیَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِینَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْكُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِیناً فَمَنِ اضْطُرَّ فِی مَخْمَصَةٍ غَیْرَ مُتَجانِفٍ لِإِثْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ/ مائده ۳) بر پیامبر نازل شد و خداوند كامل شدن دین اسلام را در روز غدیر اعلام نمود.
اما پس از حجه الوداع و مریضی پیامبر(ص)، جامعه اسلامی رگه های انحراف را در خود نمایان می كرد در این میان بعضی از صحابیون كه تمایلی با امامت و خلافت امام علی نداشتند آتش هیزم انحراف را شعله ورتر می كردند و عملا از دستور پیامبر(ص) در اموری مانند، همراهی سپاه اسامه و كتابت وصیت نامه توسط پیامبر(ص) سرپیچی كردند و تهمت هذیان به پیامبر اسلام(ص) زدند و این امر موجب شكسته شدن اتحاد جامعه اسلامی و حركت به سمت قهقری شد.
مهم ترین و نامبارك ترین اتفاق پس از فوت پیامبر(ص) این بود كه وقتی عده ای فهمیدند كه پیامبر اسلام(ص) روز ۲۸ صفر از دنیا رفته است و بنی هاشم خصوصاً امیرالمومنین (همان شخصی كه چند ماه قبل در منطقه حجفه (غدیر) به امامت منصوب شده است.) در حال تجهیز و تدفین پیامبر است در محله سقیفه بنی ساعده جمع شدند و مهاجر و انصار بر سر خرقه خلافت به مشاجره پرداختند و در نهایت قرشی ها (مهاجر) بر انصار پیروز شده و یكی از مهاجرین بر كرسی خلافت تكیه زد و این نخستین انحراف در جامعه اسلامی پس از پیامبر(ص) بود كه موجب شد امام علی(ع) ۲۵ سال خانه نشین شود و تمامی زحماتی كه پیامبر(ص) برای امت اسلامی كشیده بود در سه دوره خلافت و در ابعاد؛ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی به عصر جاهلیت برگشت، پس انحراف در انتخاب امام و رهبر جامعه، مسیر اصلی بینش مردم را تغییر داد و این تغییر بینش پس از ۵۰ سال خودرا در بستر اجتماعی كوفه بروز داد و موجب شد در مقابل امام زمان خویش صف آرایی كنند و ایشان را به مذبح ببرند.
منابع:
۱. بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۴۰۷-۴۰۸ / مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۱۱۱-۱۱۲؛ خوارزمی، مقتل الحسین(ع)، ج۲، ص۳۵؛ ابن شهرآشوب، مناقب، ص۱۱۱. / مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۱۱۱-۱۱۲. / خوارزمی، مقتل الحسین(ع)، ج۲، ص۳۴. / بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۲۰۳؛ طبری، تاریخ الأمم و الملوك، ج۵، ص۴۴۸؛ ابن اثیر، الكامل فی التاریخ، ج۴، ص۷۵؛ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۱۱۰. / دینوری، اخبارالطوال، ص۲۵۸؛
۲. طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۵۶؛ طوسی، تهذیب الاحكام، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۴۷۴؛ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۱۴۸. / حلبی، السیرة الحلبیة، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۳۶۸، ۳۶۹. / مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۱. / نسائی، سنن الكبری، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۱۳۵. / عیاشی، كتاب التفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۴. / خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۲۸۴؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۷. / مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۶. عیاشی، كتاب التفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۳۳۲. / عیاشی، كتاب التفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۳۲۹. / شعیری، جامع الاخبار، المطبعة الحیدریة، ص۱۰.
۳. منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل علیهم السلام (فارسی)، جلد۱، صفحه ۲۳۰ – ۲۲۹ / حیات القلوب، المجلسی، جلد ۴، صفحه ۱۲۵۷ / تاریخ پیامبر اسلام، صفحه ۶۳۴ – ۶۳۳ / الإحتجاج، جلد ۱، صفحه ۱۱۰ – ۱۰۶ / الإحتجاج، جلد ۱، صفحه ۱۱۸
۴. بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۳۷، ج۴، ص۶۶، ج۵، ص۱۳۷-۱۳۸، ج۷، ص۹؛ مسلم، صحیح مسلم، دارالفكر، ج۵، ص۷۵-۷۶؛ ابن سعد، الطبقات الكبری، دارالصادر، ج۲، ص۲۴۲-۲۴۵. / ابن حنبل، مسند الامام احمد بن حنبل، ۲۰۰۸م، ج۲، ص۴۵؛ بیهقی، السنن الكبری، دارالفكر، ج۹، ص۲۰۷. / شرف الدین، المراجعات، المجمع العالمی لاهل البیت، ص۵۲۷. / ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ق، ج۱۲، ص ۲۰-۲۱.
منبع: كاركادو
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب